بررسی تحولات زمین‌شیمیایی- فلززایی سنگ‌های آذرین منطقه آق‌درق (شمال اهر) و ارتباط آن با رخداد عنصرهای Cu−Au±W

منطقه آق‌درق (شمال اهر) در پهنه اهر- ارسباران، از مناطق توانمند برای کانی‌سازی شناخته می‌شود که هنگام پیجویی‌‌های رسوب‌های آبراهه‌ای و کانی‌ سنگین، نشانه‌هایی از عنصرهای تنگستن، مس و طلا در آن گزارش شده است. سه رخداد معدنی چندفلزی، شامل کانه‌زایی استوک‌ورک- انتشاری مس چوپانلار (میزبان کوارتزمونزونیت Omz)، کانه‌زایی رگه‌ای مس- طلا± تنگستن آیران‌گلی (میزبان گرانودیوریت Og) و اسکارن آهن± مس گودال (میان واحد کوارتزمونزونیت و سنگ‌های کربناته متبلور)، در منطقه شناسایی شدند. از دیدگاه شیمیایی، در منطقه آق‌درق، گرانیتوییدهای متاآلومینِ میزبانِ کانه‌زایی سرشت اکسیدان و تیپ I دارند و از سری‌های ماگمایی پتاسیم‌ بالا تا شوشونیتی هستند. در این توده‌ها، میزان SiO2 برابر با 5/63 تا wt% 6/67، Al2O3 برابر با 14 تا wt% 5/16 و نسبت K2O/Na2O برابر با 5/0 تا 8/1 است. در گرانیتوییدها و دایک‌های منطقه، غنی‌شدگی LILE در برابر تهی‌شدگی نسبی HFSE و HREE پیامد فرایندهای تبادلی سیال- مذاب مرتبط با پهنه‌ زمین‌ساختی فرورانش است. به‌دنبال تحولات ماگمایی، نوعی گذار شیمیایی در توده‌های نفوذی منطقه آق‌درق دیده می‌شود که در آن خاستگاه گرانودیوریت (Og) از فاز ماگمایی نخستین با نسبت کم K/Na و Fe2O3/FeO است و پس از آن کوارتزمونزونیت (Omz) به‌صورت یک فاز تأخیری سرشار از پتاسیم (K/Na>1) و اکسیدان (Fe2O3/FeO>1) در منطقه پدید آمده است. به‌نظر می‌رسد در ماگمای سرشار از پتاسیم و اکسیژن بالا، محتوای بالای عنصرهای فرار پیامد اشباع‌شدگی آب و درجه کم تبلور در سنگ‌های کوارتزمونزونیتی با رخداد مجموعه عنصرهای Cu−Au±W در مجموعه آذرین درونی آق‌درق سازگار است. از آنجایی‌که برپایه ویژگی‌های زمین‌شناسی صحرایی و زمین‏‌شیمیایی- فلززایی، رخداد کانه‌زایی در منطقه آق‌درق اغلب با استوک‌های کوارتزمونزونیت تأخیری وابستگی دارد، پس شناسایی دقیق این توده‌ها و دایک‌های پتاسیم بالای وابسته به آنها به‌عنوان راهبرد اکتشافی، نقش مؤثری در پیشبرد عملیات‌های پیجویی و به‌ویژه برگزیدن نقاط حفاری در مجموعه آذرین درونی شیورداغ و در پی آن پهنه فلززایی اهر- ارسباران دارد.